Non hai que atreverse moito para aventurar que o século XXI pasará á posteridade marcado polo Covid-19. Ao longo da historia da humanidade, foron poucos os sucesos capaces de afectar a tanta poboación exceptuando os períodos de guerra.
 |
| Foto extraída do blog "Dieta para glotones" |
É pronto para saber canta normalidade quedará á que volver, pero sen dúbida, todo isto será un impasse que deixaremos no esquecemento cando retomemos a rutina. Non é a primeira vez que sufrimos unha pandemia desta magnitude. Quizais no imaxinario só acudimos á peste no medievo cando a realidade é que na nosa historia recente podemos atopar varios brotes víricos que afectaron a gran parte da humanidade.
A chamada gripe española xurdiu en Estados Unidos a principios do século XX e conseguiu estenderse por media Europa durante a primeira guerra mundial, deixando en total un balance de máis de 30 millóns de mortos en todo o mundo. A cifra impresiona se nos deixamos seducir polo nome de pila. Este virus, da familia da gripe común, pertence ao subtipo A, do mesmo xeito que a gripe aviaria, bovina, porcina e que o último virus (H1 N1) que provocou a pandemia do 2009 que deixou miles de mortos en todo o mundo.
Pero pouco tempo antes, no 2002, xa xurdira en China unha pneumonía atípica coñecida polo nome de SARS, síndrome respiratoria agudo grave, causada por un virus do tipo coronavirus que non era coñecido con anterioridade en humanos. Este brote estendeuse a unha trintena de países chegando a afectar a unhas 6.000 persoas, aínda que non chegou a declararse pandemia pola OMS. Unha década despois, xorde en Oriente Medio unha síndrome atípica de pneumonía causada polo MERS-CoV. A síndrome respiratoria de Oriente Medio era tan parecido en sintomatoloxía ao SARS que os primeiros pacientes foron diagnosticados considerando un rebrote da síndrome chinesa.
Aínda que se en realidade hai un nexo común entre o SARS e o MERS, nexo que comparten co Covid 19, é que son virus do tipo coroa que saltan dun animal a un humano por falta de control veterinario. Aínda que faltan informes definitivos que o confirmen, crese que estes tres coronavirus proceden de parte do reservorio presente nos morcegos e que deles puideron saltar a un animal que funcionou como hóspede ata chegar a nós.
Desde Europa, unha das rexións máis restritivas en temas de salubridade, parécenos que o contacto con este tipo de animais é algo pouco civilizado, mesmo salvaxe. O certo é que a trazabilidade necesaria para a cría e comercialización de produtos animais é moi restritiva.
Desde a lei 32/2007 para o coidado dos animais na súa explotación, transporte, experimentación e sacrificio, que derivou dunha normativa europea do 2004, impúxose o sacrificio obrigatorio de animais para consumo nas instalacións dos matadoiros autorizados. Isto supuxo un auténtico choque coa normativa anterior que permitía aos criadores de gando de pequeno tamaño ser sacrificadas nas propias granxas. Esta práctica era totalmente aceptada polo consumidor, sobre todo polo rural, onde se practicaba o autoconsumo.
Eu mesma participei desta actividade, case podemos dicir ritual, onde toda a familia participaba da morte e despezamento do animal. Ao porco, por exemplo, dábaselle a morte nun banco de madeira, normalmente ao aire libre no patio adxacente á casa e por suposto a temperatura ambiente. O animal, que era sacrificado dun corte no pescozo, deixábase desangrar e del aproveitábase absolutamente todo. Carne, pel, ósos, cartilaxe, sangue e por suposto vísceras. Eran case infinitas as maneiras de aproveitar todo aquel material. Recordo especialmente as filloas doces e as morcillas de faragulla de pan. Para o que teña un estómago sensible, non lle recomendo que siga lendo este parágrafo xa que do que se trataba era de cambiar un parte de leite na receita das filloas por sangue do animal, e no caso das morcillas, empapar faragullas de pan en sangue e con elas, e tamén con froitos como figos ou uvas pasas, encher a parte máis grosa da tripa que non se podía destinar á elaboración de embutidos. Gustábanme tanto estes manxares que o día que se facían as morcillas suplicaba para que me cortasen un par de toros e mas fritiran así, sen curar, para incredulidade da miña familia.
Como dicía, todo isto foi así ata un feito que cambiou toda a nosa política comunitaria de produción gandeira: o brote de encefalopatía esponxiforme bovina que por primeira vez en 1996 pasa de animal a humano, producindo o que se deu en chamar o “mal das vacas tolas”. Este brote que xurdiu en UK, chegou a afectar ata o 2010 a máis de 200 persoas. Supuxo un cambio lexislativo e como dicía, unha autentica reforma do sistema produtivo europeo.
Desde entón, as matanzas nas aldeas pasaron a ser ilegais, aínda que as autoridades facían a vista gorda en moitas ocasións conscientes da importancia cultural que englobaba este acontecemento de fonda raíz dentro das comunidades rurais. Aínda así, a pesar das modificacións posteriores onde se excluían os casos de autoconsumo, aos poucos a poboación foi asumindo os beneficios que conlevaba o sacrificio do animal nun matadoiro, aínda que o carneado se levase a cabo nos fogares. Non fai falta dicir que desde entón boto de menos as morcillas de faragulla de pan.
Cal é a situación legal en China? Son innegables as diferenzas culturais e gastronómicas que podemos atopar entre as dúas rexións. A todos na nosa cabeza ecóanos o devandito de que en “China, cómese todo o que voa menos os avións, todo o que nada menos os barcos e todo o que ten patas menos as mesas”. En China tamén se di, pero da rexión de Cantón. Porque en realidade así son os tópicos, unha parte de realidade que viches por completo ao estereotipo.
Pero en canto lexislación... cal é o marco legal que rexe en China?
Déixovos un extracto da Normativa sobre a xestión do sacrificio de porcos como exemplo en cuxo artigo primeiro postulan que esta regulación esta formulada para garantir a calidade e seguridade dos produtos do porco e protexer a saúde das persoas:
Artigo 2. O Estado implementa un sistema de sacrificio designado para os porcos cun protocolo e corentena preventiva.
"Sen un matadoiro autorizado, non se poden levar a cabo ningún sacrificio do animal. Con todo, a excepción é que as persoas nas zonas rurais consomen o seu propio alimento. En áreas rurais remotas e inaccesibles, pódense establecer pequenos matadoiros de porcos que se limitan á subministración de produtos de porco ao mercado local. As provincias, rexións autónomas e municipios deben formular medidas de xestión específicas”
(Decreto núm. 238 do Consello de Estado da República Popular de China)
Seino, soa familiar. Pero que pasa coa normativa que regula o resto de sacrificios? Revisemos por exemplo as "Medidas para a xestión da matanza de gando e aves de curral da cidade de Tianjin".
( Jin Zhengfa [1994] Non. 26, 29 de maio de 1994)
“Esta normativa formúlase co fin de fortalecer a xestión do sacrificio de gando, aves de curral e os seus produtos, para previr e erradicar enfermidades infecciosas, salvagardar os dereitos e intereses lexítimos dos consumidores e protexer a saúde das persoas, de acordo co Consello de Estado (regulación (Guo Fa [1985] Non. 25) e demais regulacións relevantes” (extracto do artigo 1)
“...entendéndose por gando cabalos, mulas, burros, vacas, porcos, ovellas, coellos, cans, etc., e as aves de curral mencionadas son pito, pato, ganso, pavo, paspallás, pomba, ..." “Os produtos refírense a carne e graxas, órganos, peles, cabezas, pezuñas, pelos, ósos, cornos, sangue, etc. de gando e aves de curral sen cociñar” (Extractos do artigo 2)
“Os matadoiros designados estarán equipados con instalacións adecuadas para o sacrificio de gando e aves de curral, sala de sacrificio, habitáculos de illamento de animais enfermos, matadoiros de emerxencia, salas de inspección e instalacións de auga corrente e augas residuais adecuadas. Instalacións de manipulación de materiais e equipos de torneado de cadáveres para animais e aves enfermas. As salas de sacrificio deben ter alicatado na parede e chans, tubaxes de auga superiores e inferiores que sexan fáciles de lavar a fin de garantir unha limpeza adecuada. As tubaxes de auga superiores deben cumprir cos estándares de auga potable” (Extracto do artigo 5)
A normativa ao completo, lembremos datada en 1994, fálanos dun proceso administrativo no cal un animal para ser sacrificado ha de pasar por un período de corentena, unha revisión dun veterinario, un sacrificio nun matadoiro coas condicións hixiénicas necesarias para ao final obter un certificado garantindo a súa salubridade á hora de ser consumido como alimento.
Non foron poucas as voces que escoitei ultimamente sobre a necesidade de impoñer a China unha lexislación que prohiba o consumo de animais salvaxes. Non vou entrar na posibilidade real de que un país, ou conxunto deles, poida impoñer unha lexislación interna noutro, pero a realidade é que en China xa é ilegal a caza de animais salvaxes desde fai tempo. De feito, se como se sospeita esta pandemia orixinouse polo consumo dun animal salvaxe, o problema non vén da lexislación, se non precisamente da prohibición. En caso de ter unha lexislación de consumo habería un protocolo de control e o animal infectado non chegaría á mesa do consumidor.
Por que non regular consumo de animais salvaxes entón? Seica en España non contamos cunha lexislación que regula a caza? De feito, este tipo de consumo creceu nos últimos anos levando a comunidades como a catalá para ampliar a normativa anterior por ser demasiado laxa.
A cuestión da regulación da caza silvestre en China é un pouco máis complicada. Por unha banda, porque nos enfrontamos á caza de especies declaradas en perigo de extinción, e por outra, porque o reservorio de patóxenos ligados a eses animais, é moito máis perigoso do que manexamos na nosa caza.
É por iso polo que a caza de animais salvaxes está prohibida en China desde 2017 pola Lei da República Popular de China sobre Protección da Vida Silvestre, cuxo primeiro artigo dinos o seguinte:
“Esta Lei promúlgase para protexer a vida silvestre, salvar a vida silvestre preciosa e en perigo de extinción, manter a biodiversidade e o equilibrio ecolóxico, e promover a construción dunha civilización ecolóxica”.
Ao longo do capítulo 3, dos artigos 20 ao 27 estipúlase a total prohibición de caza de animais en perigo de extinción, coa condición das institucións científicas que fagan unha caza selectiva con fins de investigación. Para o resto de animais salvaxes que non estean catalogados en perigo necesítase un permiso por parte das administracións locais que ha de ser aplicado fóra das épocas de cría.
As penas por quebrantar esta lei chegan ata os 250.000 yuans, uns 30.000 euros.
Pero é realmente habitual entón o consumo desta carne en China? A realidade é que non.
China é hoxe é un país moderno, cunha cultura urbana que na súa maioría que ve aos cans como mascotas e que rexeita o consumo dos animais silvestres. Do mesmo xeito que a maioría de nenos españois criados nos 80 sentirían náuseas se lles fixesen comer unha tripa de porco chea de pan e empapada en sangue.
É indubidable que unha parte da poboación de China que vive ou ten as súas orixes no rural, aínda ven o consumo desta carne como un manxar por moito que nos custe entendelo. Porque no tema gastronómico esquécesenos que por riba do sabor dun alimento, por riba mesmo da súa aparencia, está a relación emocional que temos con ese prato. O cheiro e o sabor son os sentidos que teñen maior poder para evocar recordos, e aínda que para moitos chineses, comer sopa de morcego ou carne de pangolín poida resultar vomitivo, para o comensal que relaciona ese prato coa súa infancia ou coas festividades da súa localidade, seguirao vendo coma iso, coma un manxar. Non se nos debe esquecer que a cultura gastronómica dun pobo é moito máis que un conxunto de receitas; é parte da identidade cultural e relixiosa. Temo que iso non sexa fácil de regular.
As autoridades locais de Hubei no estalido da pandemia reaccionaron con máis preocupación por decepcionar ao goberno de Beijing que ao propio virus. Perdeuse un tempo valiosísimo que puido evitar a expansión da enfermidade. Unha vez que tomou o control o goberno central a situación controlouse con man dura e de maneira eficaz. Atrévome a aventurar que en grande medida pola experiencia previa que viviron co SARS orixinal fai uns anos.
A resposta lexislativa non se fixo esperar. O 24 de febreiro reuníronse en asemblea o comité permanente do 13 Congreso do Pobo co fin de modificar e endurecer aínda máis as normativas que prohiben o consumo de vida silvestre.
E mentres a norma nacional non é definitiva, xa hai rexións como Shenzhen, zona económica especial ao sur do país, onde se desenvolveu un regulamento específico que xa entrou en vigor.
Neste regulamento, no artigo 2, atopámonos con que as especies que están permitidas para o consumo humano son unicamente porcos, vacas, ovellas, burros, coellos, galiñas, patos, gansos, pombas e outras aves, engadindo á lista da prohibición con respecto á lei do 94, o consumo de cans e gatos, que a dia de hoxe percíbense por parte da sociedade como animais de compañía.
O que me parece máis salientable de toda a lei é precisamente o artigo 1 onde se refire que:
“O obxectivo desta lei é eliminar resueltamente os malos hábitos para comer en exceso animais salvaxes, controlar os principais riscos de saúde pública desde a fonte, protexer a saúde pública e a seguridade da vida, e desenvolver un estilo de vida saudable e civilizado, así como bos hábitos alimenticios.”
E esta paréceme a clave absoluta: a educación. Non valerá de nada endurecer as leis se non hai unha concienciación por parte da sociedade do perigo que conleva este tipo de hábitos.
Gústenos ou non, esta non foi a primeira pandemia coa que nos enfrontamos e moito me temo que non será a última. Só cabe desexar que este proceso nos permita reflexionar e saquemos algo en limpo.
0 comments :
Publicar un comentario